W poprzednim artykule można było poznać krótkie biogramy lokalnych weteranów spod Lenino (1943). W kwietniu 1945 r. na rozpoczęcie tzw. operacji berlińskiej doszło do kolejnych poważnych walk, tj. forsowanie Odry i Nysy Łużyckiej. I także tu nasi lokalni kombatanci mieli swój znaczny udział...
W dniach 16-20 kwietnia 1945 r. doszło do skutecznego sforsowania Odry przez 1 Armię WP gen. dyw. Stanisława Popławskiego, zaś zaledwie w ciągu jednego dnia 16 kwietnia 1945 r. do sforsowania Nysy Łużyckiej przez 2 Armię WP gen. dyw. Karola Świerczewskiego.
Niezależnie od oceny sił zbrojnych, znanych potocznie jako Ludowe Wojsko Polskie, przyjrzyjmy się krótkim biogramom naszych lokalnych weteranów. Zdecydowana większość z nich pochodziła z dawnych Kresów Wschodnich a po wojnie zamieszkała w Cybince i okolicach. Oto niektórzy z nich!
Kazimierz Kamiński (1924-1952)
Ryc. 1. Deklaracja członkowska Kazimierza Kamińskiego w Związku Osadnictwa Wojskowego Zarząd Powiatowy w Słubicach Koło w Cybince. Źródło: Archiwum Państwowe w Zielonej Górze.
Urodził się 4 marca 1924 r. w Sorgowiczach, pow. Nowogródek (obecnie na Białorusi) jako syn Antoniego i Anny. 1 listopada 1944 r. Kazimierz Kamiński wstąpił do Wojska Polskiego w Horodyszczach, do 4 Łużyckiej Brygady Saperów. Stopień wojskowy: szeregowy. Brał udział w forsowaniu Odry i Nysy; zdemobilizowany 25 lipca 1946 r. w tejże brygadzie. Po zakończeniu wojny osadnik wojskowy zamieszkały przy Placu Wolności 17 w Cybince. Odznaczony Medalem „Na Polu Chwały”, Medalem na Odrę, Nysę, Bałtyk, Medalem za Wolność, Medalem za Zwycięstwo nad Niemcami. Zmarł tragicznie 19 czerwca 1952 r.w wieku 28 lat.
Został pochowany na cmentarzu komunalnym przy ul. Słubickiej 40A w Cybince w sektorze C3, rząd 9, miejsce 4. W tym samym grobie nie ma innych pochowanych. Stan nagrobka należy uznać za bardzo dobry.
Więcej na: https://cybinka.grobonet.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=1729
Jan Korytkowski (1909-1998)
Urodził się 9 października 1909 r., w Kasperowcach, pow. Zaleszczyki (obecnie na Ukrainie) jako syn Piotra i Pauliny. 14 maja 1944 r. wstąpił do Wojska Polskiego w Zaleszczykach. Stopień wojskowy: starszy strzelec. Brał czynny udział w walce z Niemcami od forsowania Nysy aż po Drezno. 9 października 1945 r. zdemobilizowany w 13 Pułku Piechoty pod Świebodzinem. Nazwy jego odznaczeń pozostają nieznane, prawdopodobnie Medal za Odrę, Nysę i Bałtyk. Osadnik wojskowy zamieszkały przy ul. Żymierskiego 13 w Cybince. Zmarł 30 czerwca 1998 r. w wieku niespełna 89 lat.
Został pochowany na cmentarzu komunalnym przy ul. Słubickiej 40A w Cybince w sektorze D2, rząd 16, miejsce 12. W tym samym grobie spoczywa jeszcze żona weterana Rozalia Korytkowska (1909-1996).
Stan nagrobka należy uznać za bardzo dobry.
Więcej na: https://cybinka.grobonet.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=2169
Teodor Krawczyk (1906-1961)
Urodził się 7 marca 1906 r. w Rodatyczach, pow. Gródek Jagielloński, woj. lwowskie (obecnie na Ukrainie) jako syn Grzegorza i Katarzyny. Stopień wojskowy: szeregowy. Został odznaczony Medalem za Odrę, Nysę i Bałtyk.
Służbę wojskową rozpoczął 11 grudnia 1943 r. we Lwowie. Od 1944 r. żołnierz 10 batalionu saperów 1 Warszawskiej Brygady Saperów. Szedł razem z frontem m.in. przez Bydgoszcz, w okolicach której trafił w niemieckie, czterodniowe okrążenie. Brał udział w forsowaniu Odry w 1945 r. i dotarł aż do Łaby. Zdemobilizowany 4 grudnia 1945 r. w Lublinie. Po zakończeniu wojny osadnik wojskowy zamieszkały przy ul. Robotniczej 34 w Cybince. Zmarł 24 października 1961 r. w wieku 55 lat.
Został pochowany na cmentarzu komunalnym przy ul. Słubickiej 40A w Cybince w sektorze D2, rząd 17, miejsce 24. W tym samym grobie spoczywają jeszcze żona weterana Katarzyna Krawczyk (1895-1990) oraz Marcin Dembski (1982-2019), prawdopodobnie ich wnuk albo prawnuk.
Stan nagrobka należy uznać za dobry. Lastryko z dwoma rabatami kwiatowymi po bokach. Tablica inskrypcyjna uzupełniona o czarne szkło i srebrne napisy, zwieńczona masywnym krzyżem z lastryko.
Więcej na: https://cybinka.grobonet.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=2459
Piotr Maślakiewicz (1911-1993)
Urodził się 16 listopada 1911 r., w Rublu, pow. Stolin (obecnie na Białorusi) jako syn Grzegorza i Ewy. 1 marca 1944 r. wstąpił do Wojska Polskiego w Żytomierzu, w 1 Brzeskim Pułku Saperów. Brał udział w walkach o Wrocław, w forsowaniu Nysy i Odry, dotarł aż pod Pragę. 26 czerwca 1945 r. odznaczony Medalem na Odrę, Nysę, Bałtyk. 26 listopada 1945 r. zdemobilizowany w 25 batalionie saperów w strukturze 4 Łużyckiej Brygady Saperów. Następnie osadnik wojskowy zamieszkały przy ul. Pięknej 12 w Cybince. Zmarł 17 czerwca 1993 r. w wieku niespełna 82 lat.
Został pochowany na cmentarzu komunalnym przy ul. Słubickiej 40A w Cybince w sektorze A1, rząd 5, miejsce 4. W tym samym grobie spoczywają jeszcze Maria Maślakiewicz (1923-1979) i Helena Maślakiewicz (1918-1996). Stan nagrobka należy uznać za bardzo dobry.
Więcej na: https://cybinka.grobonet.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=58
Szymon Maślakiewicz (1917-1984)
Urodził się 1 lutego 1917 r., w Rublu, pow. Stolin (obecnie na Białorusi) jako syn Grzegorza i Ewy. 1 sierpnia 1944 r. wstąpił do Wojska Polskiego w Żytomierzu, do 4 Brygady Saperów. Brał udział w forsowaniu Nysy i dotarł do Pragi; brał udział w rozminowywaniu ziem po II wojnie światowej; zdemobilizowany 18 grudnia 1945 r. w 25 batalionie saperów w strukturze 4 Brygady Saperów. Po zakończeniu wojny osadnik wojskowy zamieszkały przy ul. Pięknej 11 w Cybince. Nazwy jego odznaczeń pozostają nieznane, prawdopodobnie Medal za Odrę, Nysę i Bałtyk. Zmarł 5 stycznia 1984 r. w wieku 67 lat.
Został pochowany na cmentarzu komunalnym przy ul. Słubickiej 40A w Cybince w sektorze A2, rząd 2, miejsce 7. W tym samym grobie nie ma innych pochowanych. Stan nagrobka należy uznać za dobry.
Więcej na: https://cybinka.grobonet.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=977
Borys Monit (1904-2001)
Bronisław Monit vel Borys Monit urodził się 15 maja 1904 r. w Mrozach, pow. Wilejka (obecnie wieś Marazy na Białorusi) syn Stefana i Julii. Został odznaczony Medalem Zasłużonym na Polu Chwały oraz Medalem za Odrę, Nysę i Bałtyk.
W grudniu 1944 r. w Mołodecznie (obecnie na Białorusi), czyli w swoich rodzinnych stronach, ruszył transportem kolejowym celem dołączenia do Wojska Polskiego. Służył w 4 Łużyckiej Brygady Saperów 2 Armii WP. Brał udział w forsowaniu Odry i Nysy. Po wojnie razem z całą Brygadą stacjonował w województwie pomorskim ze stolicą w Bydgoszczy (sztab brygady znajdował się w Toruniu). Przy uprzątaniu min został ciężko ranny w lewą nogę. Zdemobilowany we wrześniu 1945 r. Po zakończeniu wojny osadnik wojskowy zamieszkały przy ul. Małej 9 w Cybince. Zmarł 4 lutego 2001 r.
Został pochowany na cmentarzu komunalnym przy ul. Słubickiej 40A w Cybince w sektorze C1, rząd 14, miejsce 16. W tym samym grobie spoczywa żona weterana Tatiana Monit (1919-1995). Stan nagrobka należy uznać za dobry. Nagrobek barwy ciemnoszarej, prawdopodobnie z granitu. Dwie tablice pionowe inskrypcyjne a pomiędzy nimi masywny krzyż z tego samego kamienia i wizerunkiem Jezusa ukrzyżowanego. Litery inskrypcji barwy złotej, matowe, klejone.
Więcej na: https://cybinka.grobonet.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=2044
Stanisław Orzeszko (1920-1999)
Urodził się 1 maja 1920 r. we wsi Sowa, pow. Łuniniec (obecnie na Białorusi) jako syn Bolesława i Heleny. Stopień wojskowy: strzelec. Nazwy jego odznaczeń pozostają nieznane. 30 lipca 1944 r. Stanisław Orzeszko wstąpił do Wojska Polskiego w Przemyślu, walczył od stycznia 1945 r. pod Warszawą i szlakiem bojowym dotarł aż nad Łabę; 20 kwietnia 1945 r. raniony w prawe oko odłamkiem z pocisku moździerza; zdemobilizowany 19 lipca 1945 r. w Szpitalu Ewakuacyjnym. Po zakończeniu wojny osadnik wojskowy zamieszkały przy ul. Żymierskiego 17 w Cybince. Zmarł 29 maja 1999 r. wieku 79 lat.
Został pochowany na cmentarzu komunalnym przy ul. Słubickiej 40A w Cybince w sektorze C1, rząd 5, miejsce 21. W tym samym grobie spoczywa jeszcze żona weterana Paulina Orzeszko (1928-2007). Stan nagrobka należy uznać za bardzo dobry.
Więcej na: https://cybinka.grobonet.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=3017
Wiktor Orzeszko (1918-1994)
Ryc. 2. Nagrobek weterana Wiktora Orzeszko na cmentarzu komunalnym w Cybince. Fot. Roland Semik (31.01.2021).
Urodził się 19 czerwca 1918 r. we wsi Sowa, pow. Łuniniec (obecnie na Białorusi) jako syn Ludwika i Konstancji. Stopień wojskowy: szeregowy. W kwietniu 1944 r. wstąpił do Wojska Polskiego w Mikaszewiczach na Białorusi, żołnierz 16 Kołobrzeskiego Pułku Piechoty, zdemobilizowany 31 grudnia 1945 r. Po zakończeniu wojny osadnik wojskowy zamieszkały przy ul. Dąbroskiego 35 w Cybince. Został odznaczony Krzyżem Walecznych, Medalem na Polu Chwały, Medalem na Odrę, Nysę, Bałtyk, Medalem Zwycięstwa nad Niemcami, Medalem za Warszawę. Zmarł 16 grudnia 2004 r. w wieku 86 lat.
Został pochowany na cmentarzu komunalnym przy ul. Słubickiej 40A w Cybince w sektorze C3, rząd 1a, miejsce 9. W tym samym grobie spoczywa jeszcze żona weterana Charytyna Orzeszko (1918-1994), a także Syklita Cuba (1875-1955), Tadeusz Cuba (1946-1949) i Bolesław Cuba (1951-1951). Stan zachowania nagrobka należy uznać za bardzo dobry.
Więcej na: https://cybinka.grobonet.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=1937
Jan Sernacki (1925-2011)
Ryc. 3. Jan Sernacki. Źródło: archiwum prywatne Adama Czyża z Zielonej Góry.
Urodził się 2 stycznia 1925 r. na Polesiu, syn Piotra Sernackiego (ur. 1899) odznaczonego Krzyżem Monte Cassino. Stopień wojskowy i nazwy odznaczeń nieznane (prawdopodobnie Medal za Odrę, Nysę i Bałtyk).
Wstąpił do 26 Pułku Piechoty 9 Drezdeńskiej DP w strukturze operacyjnej II Armii WP. Ukończył 7-miesięczne szkolenie wojskowe. W kwietniu i maju 1945 r. walczył przeciwko Niemcom (przy forsowaniu Nysy Łużyckiej, przy zdobywaniu miasta Rothenburg w Górnych Łużycach 16-17 kwietnia, w zdobywaniu Großröhrsdorf koło Drezna do 28 kwietnia, a także w operacji berlińskiej do 8 maja 1945 r.).
Po zakończeniu II wojny światowej walczył przeciwko żołnierzom UPA w Bieszczadach.
W tym samym grobowcu nie ma innych pochowanych. Zmarł 25 grudnia 2011 r. w Słubicach. Wdowa po weteranie Maria Sernacka z domu Glazer (ur. 15.05.1930) nadal żyje i mieszka w Słubicach.
Został pochowany na cmentarzu komunalnym, ul. Sportowa 2, 69-100 Słubice (Gmina Słubice, powiat słubicki, województwo lubuskie) w sektorze 24, rząd 10, miejsce 9. Stan dobry.
Więcej na: https://slubice.grobonet.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=13045
Florian Strzałkowski (1903-1986)
Ryc. 4. Nagrobek weterana Floriana Strzałkowskiego na cmentarzu komunalnym w Cybince. Fot. Roland Semik (31.01.2021).
Urodził się 17 maja 1903 r. w Samczyńcach (obecnie na Ukrainie) syn Józefa i Ewy. 11 maja 1944 r. wstąpił do Wojska Polskiego do 13 Pułku Piechoty, służył tamże aż do demobilizacji 13 grudnia 1945 r. Brał czynny udział w walce z Niemcami przy forsowaniu Nysy. Po zakończeniu wojny osadnik wojskowy zamieszkały przy ul. Stalina 97 w Cybince. Został odznaczony m.in. Medalem Zwycięstwa nad Niemcami. Zmarł 20 stycznia 1986 r. w wieku niespełna 83 lat.
Został pochowany na cmentarzu komunalnym, ul. Słubickiej 40A w Cybince w sektorze B1, rząd 11, miejsce 13. W tym samym grobie spoczywa jeszcze żona weterana Janina Strzałkowska (1914-1997). Stan zachowania nagrobka należy uznać za dobry.
Więcej na: https://cybinka.grobonet.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=503
Gustaw Zamajski (1908-1973)
Ryc. 5. Nagrobek weterana Gustawa Zamajskiego na cmentarzu komunalnym w Cybince. Fot. Roland Semik (31.01.2021).
Urodził się 8 marca 1908 r., pow. Łuniniec (obecnie na Białorusi) jako syn Gustawa i Julii. 1 sierpnia 1944 r. wstąpił do Wojska Polskiego do 4 Łużyckiej Brygady Saperów, służył tamże aż do demobilizacji 15 listopada 1945 r., w 25 batalionie saperów; od 15 kwietnia do 8 maja 1945 r. brał czynny udział w walce z Niemcami, m.in. przy forsowaniu Nysy i Odry; po zakończeniu wojny osadnik wojskowy zamieszkały przy ul. Pięknej 11w Cybince.
Został odznaczony m.in. Medalem „Zasłużonym na Polu Chwały”, Medalem za Odrę, Nysę, Bałtyk oraz Medalem Zwycięstwa nad Niemcami. Zmarł 20 stycznia 1973 r. w wieku niespełna 65 lat.
Został pochowany na cmentarzu komunalnym przy ul. Słubickiej 40A w Cybince w sektorze B2, rząd 10, miejsce 14. W tym samym grobie spoczywa jeszcze żona weterana Serafina Zamajska (1907-1976). Stan zachowania nagrobka należy uznać za dobry.
Więcej na: https://cybinka.grobonet.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=802
---
Przy pisaniu artykułu korzystano m.in. z dokumentów ZBOWiD w zasobach Archiwum Państwowego w Zielonej Górze, dostępnych w serwisie www.szukajwarchiwach.gov.pl
